Antwerpener Religionsfrieden (12. Juli 1578)
1 Religioens vrede ↑
2
a
In den Eersten is elc kenlic
a dat de Tijrannische
placca-
3ten
eertijts gemaect op tfaict vande Religie door tingeven Raet ende
4toe doen vande vremde ende sonderlinge vande Spansche Natie
son-
5der
de Staten des Lants daer op te hooren
, ende tzichtent met langs
b
6
so meer rigieur ende onverdragelijcke straffheyt onderhouden
,
oor-
7spronc
zijn van alle onse tegenwoordige swaricheiden
als ten
occa-
8sien
van dien in menigerc manieren des slandts
Previlegien
, Rechten ende loffe-
9lijcke costumen verbroken
ende onder den Voet gebrocht
ende
d hendelinge eenen
10
Jammerlijcken Krijch veroorsaect zijnde. Angenomene by de vyanden des Va-
11derlants tot onser uuterste Slavernije ende verderffenisse. Ende alsoo daer
12tegens gheen ander Remedie en was dan comende by alle de Provincien van
13
herwaertsovere in een verbont, soo is daer uut ghesproiten
f die Pasificatie van
14Ghent, die welcke naer diversche deliberatien ende consultatie daer op gheno-
15men
soo wel by die Bisschoppen
, Theologien als by den Rade van Staten
16ende andere van herwaertsovere
gheapprobeert
, geconfirmeert ende by pub-
17lique (solemneleng)h Eede beswooren is ghewest
, niet alleenlijck by die Sta-
18ten van alle dese
Gheestelijck ende wereldlijki int generaele en-
19de perticuliere, Maerj oock by k
k uut den Name
20vanden Maeckende accoort metten voors
z.
[creven] Staten ten aflegge van-
21den voors
z.
[creven] Krijch ende alle andere Inconvenienten. Ende hoe wel wy ver-
22hoept hadden dat inde onderhoudenisse van dien gheen faute en soude gewest
23hebben van wegen den voornoemden
, wiens Officie
sonderlin-
24ghe
was als ghecommiteert zijndel
Goevernement ende goede directie vande
25
voors
z.
[creven]
de selve in m
Payse ende Vreede
m ende Tranquiliteyt toe
26onderhoudene, niete min doende ter contrarien hadde die voors
z.
[creven] Pacificatie
27in veelderhande Poincten gebroken
enden by diversche saecken betoocht con-
28trarie zijnen Eedt dat hy hem daer aen niet houden en wilde, soo dat weder-
29omme de voors
z.
[creven] Oorloghe by hem vernieuwet is ghewest
, de ons gedwongen
30heeft tot conservatie van onse Natuerale Liberteyt dieo beschermenisse ende
31wapenen eentsamelijck weder aen te nemen, wesende oock by dien ende door
32de extremiteytenp daer inne ons deq voors
z.
[creven] Oorloghe
(Moeder van alle
desor-
33dren
r ende Inconvenienten
) ghebrocht heeft bedwonghen
te doene ende ge-
34dooghene
teghens onsen danck ende goedet meninghe diversche saecken
Pre-
35judiciable
u der Religie ende gehoorsaemheyt van zijne Die wy niet en
36hadden willen anders peynsen ende tegenwoordelijck niet en connen beletten,
37
soo wy ten diverschen stonden voort aen gaen van dese Oorloghe hebben ver-
38toocht ende gheprotesteert
so wel by Brieven als Ambassadeurs
v ghesonden
39aen zijn Ende oock aenden voors
z.
[creven]
, ende al ist so dat ons
40noch macht noch wille tot onse voors
z.
[creven] bescherminghe en gebreeckt
. nochtans
41
also de diversiteyten vande Provincien ende vande menschelick Opinienw seere ver-
42achten
So ist te duchten datx onsen goeden wille noch onse macht daer toe niet
43helpen en sullen
ten sy dat wy connen gesamptelijck in een naerdere ende
ster-
44kere
verbont, onverbreeckelijcke accoordt ende vereeninghe, sonderlinghe ten
45
opsiene vande Religie. Want aenghesien dat niet alleenlijck ter occasie van-
46de Oorloghe
, Maery oock van die Inevitable frequentatie ende conversatie
47
vande Coopluyden ende andere Inwoonders vande omliggende Rijcken en-
48de
z Lande als van
, ende
ende de ande-
49re Religie ghepretendeert reformeerde
aa(gheanveert hebbende)
aa
, deselve Religie
50
herwaertsovere in diversche Provincien gheachter volcht ende seer beherticht
51wert. Soo is grootelijcx te duchtene, ten sy datmen de Liberteyt ende exer-
52citie van deene so wel als vande oude Religie toelaet met een vriendelijc ac-
53coo
rt
ende Religien vrede
ab: Exempel nemende aen ende
54
die by dien middele tsamen overcomen ende in vreede ende voorspoet
le-
55vende
zijn, daer sy te voren deen den anderen gheensins connende verdragen
56
seer vyantlijck tracteerden
ac dat by ghebreecke van die groote dangierenad
,
57
Bloetstortinghe ende ande Inconvenienten gebueren sullen. Waer door lancx
58
soo meer openinghe ende middelen onser alder vyanden binnen slants
wesen-
59de
ghegeven sal werden, daer wy ter contrarien met een vrientsamighe unie
60
tsamen ghebonden ende ghecoppelt wesende
, ons moeghen van alle anstaende
61
Inconvenienten ende afgrouwelijckheyden beschermen
;
alle welcke saecken
62
gheconsidereert
, ende sonderlinghe dat den vyant nietae anders vreesende dan
63ons te siene
vereenicht ten opsiene van die Religie, sulckes onder tdexel van
64die aen allen zijden ons te stellen ende te houden in tweedrachticheyt
, ende soo
65verre alst ghebuert dat hy met schalcklistighe behendicheyden oft met gewelt
66int Lant valt, hyaf en sal noch Gheestelijck noch Catholijc noch anderen
spa-
67ren
. Gheconsidereert oock dat de voornoemde vande Religie gepretendeert
68
ghereformeerde
hebben by diversche Requesten seer instantelijck
ghesubbli-
69eert
dat hen luyden de Libre Exercitie van die soude toeghelaten zijn
ag ende
70onder sulcke Regule ende Ordinantie alst betamenah soude: Soo hebben wy tot
71ghemeene Ruste ende Vreede nae rijpe deliberatie daer op ghenomen niet al-
72leenlijck met den ghedeputeerden vanden Ghenerale Staten, maerai oock int
73perticulier hebbende daer op ghehoet de Staten van elcke Provincien
,
Ghe-
74ordineert
ende ghestatueert
, ordinieren ende statueeren by desen
die nae vol-
75ghende Poincten. Ende dit sonder prejudicie vande unije endeaj Provincien
76van herwaertsovere
, de welcke hen luyden niet en behoorden te alteeren noch
77
akte doen scheyden
ak vanden anderen ten occasie van dese Ordinantie (s
onderlin-
78ge)al
, aengesien dat niemant bedwongen en is te veranderen zijne Religie noch
79taccepteeren de Liberteyt, ten sy dat hyse goet vint.
I.↑
80
In den Eersten dat alle misdaden ende Injurien gheschiet
tzichtent de
81
voors
z.
[creven] Pasificatie van Ghent ter cause
am vande Religie. Sullen
ver-
82gheven
ende vergheten zijn als oftan niet gheschiet aoen waer
ao
, soo datter
83
oorsaecke van dien niemant toespreeckelijck noch vervolghet
ap en wert
84te weten aqdat daer anders gheen
aq verhael noch ondersoeck
ar ghedaen asen sal
as
wor-
85den
, op Peene endeat by de transgresseurs
au ghecorrigeert te zijne als
Peysbre-
86kers
ende perturbateursav vande ghemeene ruste.
II.↑
87Ende op dat dienaw volghende ten opsiene vande diversiteyt derax Reli-
88gien (die met ghewelday: ende Wapenen niet en moeghen onderhouden
inghe-
89plant noch oock onderdruckt te worden)
gheen tweedracht noch questie meer
90en gheschiede
, is geordineert
dat elck aengaende de voors
z.
[creven]
ba twee Religien vry
91ende vranck mach blijven
So hy voor Godt verantwoorden wil in sulcker
92wijs dat de eene den anderen niet en sal moeghen stooren
, maer dat een yege-
93lijck
, tsy Gheestelijck oft wereldlijkbb
, tzijne met bc
ruste ende vreede
bc besitten ende
94behouden mach Ende Godt dienen nae het verstant dat hem inghegeven
95
is, ende soo hy ten uutersten daghe sal willen verantwoorden
, immers so lan-
96ghe
ende totter tijt thoe datter een alghemeene oft Nacionael Concilie beyde
97partijen Liberlijck ghehoort weesende
anders derhalven ghesloeten ende ge-
98termineert wert.
III.↑
99Ende ten fijne dat die voors
z.
[creven] Liberteyt vande Religie over beyden zijden
100ghereghelt sy
met bequame ende lijdelijckebd condicien telcx gherustichde ende
101
verseeckeringhe
, is gheordineert dat die
Catholische ende Roomsche Religie
102
sal weder op ghestelt worden: Soo wel inde Steden van ende
103
als in andere Steden ende plaetsen vanden Lande van Herwaertsover
104daer die verlaten is gheweest
, om aldaer payselijck ende Liberlijck gheexer-
105ceert te worden
sonder eenich truble oft belet voor den gheenen diet beghee-
106ren sullen
, beholtelijck dat sy niet minder van ghetaele en zijn dan Hondert
107
Messinaghen in elcke groote Stadt oft Dorp
daer sy
be continuelijk
bf gheseten
108
gheweest hebbende ten minsten den tijdt van eenbg Jaer, ende inde cleene den
109
meesten veelbh van den Inwoonderen oock verjaert.
IIII.↑
110Soo oock Insghelijcks die voors
z.
[creven] Religie gheseyt die Reformeerde sal
111moeghen openbaerlijck gheexerceert zijn in allebi plaetsen vanden Lande van
112
Herwaertsovere
daer tselve by die Inwoonders in ghetale voorschreven be-
113gheert wort.
V.↑
114Wel verstaende dat so wel de ghene van de eene als van de
115ander Religie sullen moeten hen luyden presenterenbj voor de
Ma-
116gistraet
daer sy Respectivelijck elc int zijne dexercitie van haer-
117luyden gheintermitteerdebk Religie sullen begeeren, de hen luyden
118daertoe sullen moeten terstont bequame plaetsen designeeren
119te weten in ende in
voor de van die oude Reli-
120gie: Sulcke Kercken ende Cappellen alsser sullen bevondenbl
wor-
121den
bm
, ende by ghebreecke van dien eenighe plaetsen daer de
ghe-
122staen
hebben, al waer de Catholique sullen moegen haerluyder
123Cappellen oft Kercken moeghenbn weder op brengen
ende inde
124andere Provincien sulcke bequame plaetsen als die Magistraet
125hen luyden sal bewijsen
, Beholtelijck dat die verre gheleghen
126zijn van Catholische Kercken in dient doenlijck is, ten fijne dat
127
door de viciniteyt ende nae ghelegentheyt gheen questie oft
ge-
128schillen
en rijsen
somen ghemeenlijck siet ghebueren, in welcke
129
plaetsen sy elck int zijne respectijvelijck sullen mogen doen hou-
130den
, hooren ende celebrieren de Godtlijcke diensten
,
Predicati-
131en
, Beedinghen, Sanghen, Doopsels
, tNachtmael,
Begravin-
132gen
, Houwelicken, Scholen ende alle andere saecken
haerluy-
133der Respective Religie toebehoorende.
VI.↑
134Ende daer tvoorsz.[creven] exercitie int openbaer niet gheschieden en sal
, ende sal
135niemant ombo tfaict vander Religiebp moeghen ondersocht noch toeghesproecken
136
wesen
in eenigher manieren ter cause
bq dat hy doen sal binnen zijnen huyse.
VII.↑
137Verbiedende seer expresselijck op de Peene voors
z.
[creven] So wel de ghene van
138de eene als van de ander Religie, van wat qualiteyt oft condicien sy zijn, mal-
139canderen
br te trubleeren, moytenisse
ofte hinder te doene met woorden ofte
140feytenbs
inde exercitie van haerluyder respectijve Religienbt
ende het ghene dat
141daer of dependeert, noch oock den anderen te ontstichten oft schandelisieren.
VIII.↑
142Maer dat elck hembu abstineere
ende hem verdraeghe van te coemen ter
143
plaetsen daermen andere Religie dan die zijne exerceert, ten sy dat hy hem
144wachte van schandelatie
ende reguleere hem na de statuten ende
Ordinanti-
145en
van de Kercken oft Templen daer hy hem vinden sal
op Pene als voors
z
[creven].
IX.↑
146Dat alle Monnicken, Religieusen ende andere Ecclesiastiqen persoonen
147
sullen Liberlijck ende sonder eenich molestatie oft hindernisse moeghen
ghe-
148bruycken
van allebv haerluyder goedinghen, thienden ende allebw ander gherech-
149ticheyden.
X.↑
150Dit sonder prejudicie vande Provincien van ende
die
151nopende die bx
Gheestelijcke goeden
bx aldaer liggende hen byreguleeren sullen
by
vol-
152ghende de XXII. artijckel vande voors
z.
[creven] Pacificatie van Ghendt tot dat by die
153generale Staten anders gheordineert sy.
XI.↑
154Ende om alle Irritatien
, bitterheyden ende questien te schouwen
, verbie-
155den te maecken, Singhen ofte int openbaere te brenghen
bz eenighe schampere
156oft Injurieuse Liedekens, Balladen, Refereynen ofte andere Libellen ofte
157
schriften diffamatoire noch de te Drucken
ca oft vercoopen over de een noch
o-
158ver
de ander zijde.
XII.↑
159Verbiedende oock alle Predicanten
, Lecteurscb ende anderen de int open-
160bare cc
spreecken
eft Preeken
cc
, van wat Religie sy zijn, te useeren van eenighe
161
spraken oft propoosten tenderende tot oproeringe oft seditie
, maer sullen hen-
162luyden draghen tamelick ende modestelick niet seggende
dan tgene dat dient
163tercd Instructie oft edificatie vanden auditeursce
op de peene voors
z
[creven].
XIII.↑
164Verbiedende voorts op ghelijcke pene alle Soldaten, van wat Religie sy
165zijn, te draghene eenighe marcken oft Lijckteeckenen daer door sy malcande-
166ren
cf souden moegen Irriteren oft verwecken tot tweedracht oft questie.
XIIII.↑
167Dat die vande voors
z.
[creven] Religie cggehouden sullen zijn
cg
so wel ende
168
als anders te onderhouden die wetten ende usancien vande
Catho-
169lische
Kercke om tfaict vanden houwelijcke ghecontracteert ende te contrac-
170teren
ten opsiene vande graden ende bystansels van consanguiniteyt ende af-
171finiteyt
, wel verstaende dat angaende die houwelijcken als nu ghedaen inden
172derden oft vierden graet de vande voors
z.
[creven] Religie niet en sullen gemolesteert
173zijn noch die validiteydtch civande selve houwelijcken in twijvelachticheyt
ci
ghe-
174brocht
noch oock de successie geweert den kinderen vande voors
z.
[creven] houwelijc-
175ke gheprocreert oft te procreeren
cj.
XV.↑
176Wel verstaende dat die Gheestelijcke affiniteyt die houwelijcken niet enck
177
sal moeghen beletten.
XVI.↑
178Ende en sal gheen onderscheyt noch distinctie ghemaeckt zijn ten opsiene
179vande Religie
Int ontfanghen van eenighe Scholiers, Siecken oft Armen
180niet meer inde universiteyten
, Colligien, Scholen, Hospitalen
, Siechuysen
181dan inde publicque aelmoesen noch anders.
XVII.↑
182Dat die vander Religie sullen ghehouden zijn buyten ende
183 te houden ende onderhouden de Feestelijcke daghen opgeset inde
Cato-
184lische
Roomsche Kercke te weten als Sondaghen, Kersdaghen
,
Apostelda-
185gen
, Onser vrouwen Bootschap
, Hemelvaert
, Lichtmisse ende Sacraments
186dach, ende en sullen op de selve dagen moeghen besongnieren vercoopen noch
187winckels open doen.
XVIII.↑
188Dat oock op daghen dat by die selve Kercke verboden is vleesch teeten
189de vleesch huysen sullen ghesloten blijven
ende sal hem elckcl draghen
politic-
190que na de ordinancie van elcke plaetse.
XIX.↑
191
Ende om datmencm te beter vereenigen cancn alle de ondersaten van
herwaerts-
192overe
, verclaren dat so wel die ghene van die eene Religie als van die andere
193
sullen capabel wesen
, daer toe ydone zijndeco om te houdencp
, exercerencq alderhan
194de Officien ende Staten
so wel van Justicie als andere, sonder nochtanscr dat de
195vande voors
z.
[creven] Religie geseyt gereformeert sullen gehouden zijn te doen een ander
196Eedt noch verbonden tot anderen
de voren dan wel ende getrouwelijc texerceren
197haerluyder Staten ende Officientcs onderhoudene dordenantie daer op gemaect.
XX.↑
198Ende om dies wille dat de administratie van Justitie
is een vande
prin-
199cipaelste
middelen om te houdenct die ondersaten in Peyse ende
eendrachtich-
200heyt
ende dat niet te min de selve door de diversiteyt vande Religien ende
an-
201ders
in diversche plaetsen onder de voeten getreden wort
tot groote
verdruc-
202kinge
ende Injurie vande onnosele ende ander recht cubegeerende. So is
cu
daer-
203om
cv in ende teghen alle calumniencw huydencx te te seere regneerende te versiene
,
204gheinterdiceert op de voors
z.
[creven] pene soo wel de jugency
, Magistraten als anderecz
205
Persoonen
voort aen niemant an te tasten of te vanghen sonder tobserveren
206van drie ghecostumeerde weghen,
da te weten in presentdb mesfaict
, oft by ordinantie
207vanden jugedc op wettelicke Informatie
Precedente ghegheven
, ofte daer
208partije formee is haer hebbende doendd inschrijven.
XXI.↑
209Ende sullen de personen by eenich vande df
drie voors
z.
[creven]
df middelen vangendg
210
terstont moeten gestelt ende gedeliveertdh zijn in handen van haerluyder juge
211competent, diedi van zijne stucken
dj ghekent ende Justitie ghedaen te zijne soot
212
behoort.
XXII.↑
213Ende niet te min op dat die quade rumuerendk vander republicquem soude
214te bet moegen geexpurgeert ende verdreven werden, so
dl is elck toegelaten dmooc
215
sonder
dm te hebben eenich perticulien Interrest eenen anderen wie hy sy te
ac-
216cuseeren
, beholtelick dat tselve gheschiede met behoorlijcke Informatie
ende
217
voor juge competent de ghehouden wert binnen acht daghen dndaer naer
dn
ofte
218eer volgende de costumen van plaetsendo den geaccuseerde te doen berichten
219ende voorts daer in te procedieren
in aller diligentie tot condempnatie oft ab-
220solutie
so hy goededp Justitie bevinden sal
dq
soot behoort
dq.
XXIII.↑
221Sonder drdat nochtans
dr niemantds geoorloft wort eenen anderen te Calum-
222neeren
dt
oft lichtelijck sonder fondament te bedraghen
ende zijnen Name oftedu
223Fame te cort te doene oft naer te spreken
op pene als voors
z
[creven].
XXIIII.↑
224Ende omme nopende dexecutiedv
soo wel diedw civile als criminele Justitie
225elcken vredelijck
dx Contentement te ghevene
, is gheordineert dat voortan alle
226wetten ende Magistraten van perticuliere Steden, Casselerien
, Dorpen ende
227Heerlijckheyden vanden Lande van herwaertsovere
sullen ghestelt ende ge-
228maeckt zijn van die treffelijcxste personen
, Liefhebbers des Vaderlants,
son-
229der
distinctie van de Religie.
XXV.↑
230Welcke wetten ende Magistraten sullen hen luyden alleene ende over al
231moyen met tstuck van Justicien
, Pollicie oft gouvernement vande steden en
232de plaetsen daer sy ghestelt zijn.
XXVI.↑
233Sonder dat niemantdy al henluyden daer in sal mogen eenich dztrubel oft be-
234let
dz oft eahem beschamet
ea doen noch ebhenluyden eenichsins
eb ecdaer door
ec onderwin-
235den
in wat maniere ende onder wat pretext
ed dat sy.
XXVII.↑
236Ende want de wetten eealomme onlancx
ee vernieuwet zijn, die ghene diemen
237noemt die achtiene oft ander in haer luyder gheslachte
ef ghestelt in minder oft
238meerder ghetal, sullen alomme verlaten zijn ende haer sal verboden zijn haer
239daer niet in te steken oft moyen met de ghemeyne Affairen noch selfs van die
240
fortificatie ende wachte vande steden
, ten sy datse tot de selve fortificatie ende
241wachte sonderlinge ghekosen ende gedeputeert werden by de voors
z.
[creven] wetten.
XXVIII.↑
242Ende dien angaende en sullen sy oock niet moeghen eenighe Ordinantie
243van Importantie gheven
dan by voorgaende Communicatie vander Wet en-
244de
eg Steden daer sy ghestelt zijn ende by haer luyder expresse ordinantie op pe-
245ne als voorschreven.
XXIX.↑
246Ende op dat dese onse Ordinantie te lichtelijcker onderhouden werde,
sul-
247len
door de Commissarisen ende andere Ghedeputeerden oft macht hebbende
248de Wetteneh te vernieuwen, ghecommitteert worden vier Notable duechdelijc-
249ke Persoonen
wel gequalificeert om tallen occasien van Officie weghen, Ja
250oock sonder van partije versocht te zijne, hem t Informieren op de Infractie
251ende Contraventie
vande voors
z.
[creven] Ordinantie de selve ghedaen informatie inei
252
Schriften ghestelt ende gheteeckent ten minsten by drie van hem sal terstont
253ghepresenteertej worden in handen van Magistraet
om sommierelickek daer af
kennis-
254se
ghenomen ende teghenel die overtreders by prompte executie vande voors
z.
[creven]
255penenem gheprocedeert te worden.
XXX.↑
256Wel verstaende dat die Officie vande voors
z.
[creven] Notable ende duechdelijcke
257
Personen niet meer dueren en sal
alsen een Jaer ende dat sy eo
sullen mitten voors
z.
[creven]
258
Magistraet
eo worden vernieuwt ende verandert.
XXXI.↑
259
Ende also de ongehoorsaemheyt van sommige steden van herwaertsovere
260tegenep haer overheyt oorsaecke geeft van groote diffidentie, hebbende eendeels
261tot noch thoe verachtet die permissie endeeq vryheydt van die Religie, ende dat
262
sonder reintegreren vande voorschreven
er onderdanicheyt niet en can
ghevon-
263den
worden eenich Fondament van versekertheyt
, ist gheseydt
, gheordineert
264ende gheaccordeert
dat niet alleenlijck alle Magistraten
, maer oock alle an-
265dere
es
, van wat state ofteet Conditieeu hy sy
sullen
, voortaen ghehouden ende
schul-
266dich
zijn te ghehoorsamen ende evnae te volghen
ev alle Ordinantien
, Placcaten,
267Mandamenten ende bevelen soo wel van zijne voorschreven als
268
geuverneur ende Capiteyn generael Als vanden voorschreven Heeren
269die generale Staten, soo wel om Krijchsvolck ende garnisoenen te lichten,
270
Casseeren
, onderhouden, Inne ende aen te nemen oft Licentieren als in col-
271ligeeren
, emploireren oft uutdeelen vande penninghen tot onderhoudt vanden
272
teghenwoordighen Krijch, ende generalijck in alle andere dinghen, alsmen ge-
273woonlijc is ende behoort eenen Geuverneur
ew ende Capiteyn generael te doen
274oft te laten.
XXXII.↑
275Ende aengaende vande ghevanghenen
, van wat qualiteyt oft condicie sy
276zijn ende waer die opex ghehouden worden
sonder eenighe exceptie, der selven
277
sullen terstont gestelt worden te rechte voor haerluyder ordinaris rechteren,
278oft by ghebreke van dien gherelaxeertey worden
onder sulcke conditien, modi-
279ficatien ende cautie voor die ghemeyne ruste ende versekertheydt van eenighe
280ghelijckez ende des Vaderlants sal ghevonden
fa worden te behooren
, op pene dat
281de overtreders soo int perticuliere als int generale sullen verlaten worden als
282vyanden ende perturbateursfb vande ghemeyne ruste
ende haer goeden geappli-
283ceert totter generaliteit nootdorsten
sonder prejudicie vande geinterressierde.
XXXIII.↑
284Wel verstaende dat inghevalle eenighe redelijcke oorsaecke waren daer-
285omme men niet ghehouden en ware die voorschreven Ordinantien
, Manda-
286menten
fc ende bevelen terstont nae te comen Sal dexecutie daer af gediffereert
287zijnfd
, soo verre tselve eenighe uutstel lijden mach, totter tijt toe opfe die res
chrip-
288tie (de in aller diligentieff gedaen sal worden)
anders sal worden geordiniert.
XXXIIII.↑
289Welcker twee ordinantien oft bevelen een yegelicken schuldich sal zijn
son-
290der
voorder replicque oft uutstel terstont gehoorsaemt te zijn.
XXXV.↑
291Alles sonder prejuditien van Privilegien ende loffelijcke costumen oft
u-
292santien
van elcken der voorschreven Provintien
, die welcke blijven in harer
293cracht ende vigeurfh
, niet tegenstaende dese ordinantie
met de welcke wy niet
294enfi verstaen eenichsins de voors
z.
[creven] Privilegien te derogueren.
XXXVI.↑
295
Reserveerende zijne ende de voorschreven generale Staten hen
296de Interpretaen
, Declaratie, Diminutie, Augmentatie oft veranderingenfj
297van dese Ordinantie
ende elck poinct der selver
, als tot welvaert ende ruste
298vant Vaderlant namaels sal bevonden worden te behooren.
XXXVII.↑
299Ende om volcoemene confirmatie ende versekerheyt van alle tfkvoorsz.[creven] is,
300zijn met haerfl goede weeten ende wille int dit Tractaet ghecomprehendeert
301
hoochghebooren ende machtighe Prince.
302
fm De welcke ende elck van hem als garrant,
fn Borghe vanfo ge-
303trouwicheyt
so welfp van de eene als van de ander partijen ende
304van gheheele vervullinge ende punctuel onderhout van alle tghe-
305des
fq voors
z.
[creven] is, hebben belooft ende gheswooren
fr
, op Princelijcke
306
woorden
by tGheloove ende Wet de sy anghenomen hebben in
307haer Doopsel te beschermen
, garanderenfs
ende doen restitueren
308
also
ft van deen als van dander zijde die hem hier namaels souden
309moeghen vinden geinteresseert
, beschadicht oft vermindert, In
310welcke ghestalte oft maniere dat sy
, door tovertreden oft tegen-
311comen van tghene datfu voors
z.
[creven] is in gheheele oft in deele, ende in
312
sonderlinghe Protectie te hebben die Prelaten end ander
Ghee-
313stelijcke
Persoonen ende hunsfv vermoegens weren dat den
sel-
314ven
gheen truble oft molestatie ghedaen en werde an haer
Per-
315soonen
, Exercitien van haere voors
z.
[creven] Religie noch vreedelijcke
316
Processie ende ghebruyck vanfw al hare goeden soo welfx thienden
317als andere.